Η μαλαφράντζα, μια άλλη ονομασία της σύφιλης, είναι ένα χρόνιο και πολύ επικίνδυνο αφροδίσιο νόσημα που προσβάλλει άνδρες και γυναίκες. Προκαλείται από το βακτήριο Treponema pallidum ή ωχρά σπειροχαίτη και μεταδίδεται κυρίως με την σεξουαλική επαφή.
Τον πυρετό στους Τροπικούς, του Ρίο τη μαλαφράντζα
την πυρκαγιά που ανάψαμε μια νύχτα στο Μανάο
Νίκος Καββαδίας
Ποίημα – Πικρία
Η πρώτη καταγραφή της ασθένειας έγινε το 1494 με 1495, στην Νάπολι. Την τότε εποχή, οι Γάλλοι είχαν εισβάλλει στην πόλη τους. Οι ναπολιτάνοι, βλέποντας την ασθένεια να θερίζει πίστεψαν ότι προήλθε απ’ αυτούς έτσι την ονόμασαν γαλλική ασθένεια. (μαλαφράντζα – male di Francia, αρρώστια της Γαλλίας). Το όνομα σύφιλης ήρθε το 1530 περίπου από τον Ιταλό Girolamo Fracastoro.
“Τότε (δηλ. στις αρχές του 16ου αι.) αυτή η αρρωστία, ώντας ακόμι νέα και αγνώριστη, δεν είχεν ακόμι κανένα όνομα κύριον, αμή κάθε Εθνος την ονόμαζε με το όνομα του τόπου ή του έθνους από το οποίον την έλαβεν. Οθεν οι Φραντζέζοι, επειδή και την έλαβον τότε από τους Νεαπολιτάνους, την ονόμαζαν πάθος νεαπολιτάνικον. Οι Ιταλοί όμως θαρρούντες ότι τους την έφεραν οι Φραντζέζοι, την ονόμαζαν πάθος φραντέζικον, ήγουν μαλφραντζέζε, όθεν προέρχεται και το ρωμαίικον όνομα μαλαφράντζα”.
“Ερμηνεία περί του πώς πρέπει να θεραπεύεται το
γαλλικόν πάθος ήγουν η μαλαφράντζα”
Ιωάννης Νικολίδης
Στην Κύπρο λέμε ακόμη την λέξη αλλά με λίγη διαφορά. Δεν την λέμε μαλαφράντζα αλλά μαλαζαβράγκα. Την λέξη την χρησιμοποιούμε για κάποια αόριστη ασθένεια που μπορεί να πιάσεις από κάτι ακάθαρτο. Για παράδειγμα
– Ρε φκάρτα ρούχα σου τζαι εν πολλά ξιμαρισμένα. Εννα πιάχεις καμιάν μαλαζαβράνγκα
– Μεν πέφτεις με την πατανία του στρατού τζαι να κολλήσεις μαλάζαβράνγκα.
