Ο Ρεμίζωφ λέει ότι ο Ντοστογιέφσκι εκφράζει: «τη συγκινησιακή ουσία του ρώσικου στοιχείου που είναι ο πόνος και ο οίκτος». Και είναι φανερό ότι ο Ντοστογιέφσκι εντάσσεται στη γενικότερη ρωσική παράδοση, που η λογοτεχνία είναι ένα όργανο καθορισμού της κατάστασης του ανθρώπου που μέσα σ’ ένα συγκεκριμένο χώρο και χρόνο αντιμετωπίζει τα αιώνια ερωτηματικά της ύπαρξης. Κάθε άτομο ζεί το δράμα της λαχτάρας και του πόθου του μέσα στον κατακλυσμό μιας δοσμένης ιστορικής στιγμής. Στην απορία του, στη νίκη ή την ήττα του υπάρχει ένα πάθος που ξεπερνάει την ιστορία. Θα το πούμε ψυχή, πόνο ή οίκτο; Ο άνθρωπος εμφανίζεται σφαιρικός με κέντρο αυτό το «πάσχω», πυρήνας κάθε ρώσικης εμπειρίας που παράδοξα δεν είναι ποτέ ένα παθητικό στοιχείο αλλά μετατρέπεται συνέχεια και δυναμικά σε λυρισμό, σε χιούμορ σε ιδεολογία. Το σημείο αναφοράς «άνθρωπος» δε χάνεται ποτέ στο βάθος του ορίζοντα, δε γίνεται αντικεμενο. Παραμένει υποκείμενο, κυρίαρχο στοιχείο και μέσα. από τις πιο πολύπλοκες και έντεχνες μεταμορφώσεις.
Αναφέρει, σ’ ένα γράμμα του Ντοστογιέφσκι, επιδοκιμάζοντας τα λόγια ενός νεαρού του φίλου, του Β. Σολοβιέφ. «Είμαι σίγουρος – είχε πει ο Σολοβιέφ – ότι η ανθρωπότητα ξέρει πολύ περισσότερα απ’ όσα έχει μέχρι τώρα καταφέρει να εκφράσει στην επιστήμη και στην τέχνη». Τόση εμπιστοσύνη στο ανώνυμο πλήθος των ανθρώπων είναι ίσως δύσκολο να συλλάβουμε εμείς στο δικό μας (ας πούμε) δυτικό, ατομικιστικό πολιτισμό. Βέβαια, η Ρωσία δε γνώρισε Αναγέννηση και μόλις στο 18ο αιώνα ήρθε σε επαφή με Αρχαίους και Λατίνους συγγραφείς μιά και η εκκλησία και τα μοναστήρια είχαν μονοπωλήσει τη γνώση με αποκλειστικό όργανο τη σλαβονική γλώσσα. Λέει κάπου ο Βοζνισιένσκι ότι η Αναγέννηση είναι το «καλοκαιράκι της γριάς της ανθρωπότητας. Μπορεί να εννοεί την τελευταία αναλαμπή της ανθρώπινης φιλοδοξίας να κυριαρχήσει απόλυτα και με το νού.
Απόσπασμα από την εισαγωγή στο βιβλίο Σύγχρονη ποίηση, Αντρέι Βοζνισιένσκι.
