Ο πεζεβέγκης είναι ο μαστροπός, ο νταβατζής, ο πάτρωνος όπως λέμε στην Κύπρο. Η λέξη μας έρχεται από την τουρκική λέξη pezevenk, όπου αυτή με την σειρά της προέρχεται από άλλες λέξεις που οι ρίζες τους είναι περσικές ή αρμένικες.
Τι θέλει λοιπόν και με κατατρέχει και με ρημάζει
ο πεζεβέγκης αυτός, ο Κλέφτης ο Κατσαντώνης;
“Το τίμημα της λευτεριάς”
Γιώργος Θεοτοκάς
Στα περσικά έχουμε τις λέξεις pis aheng, pis aveng ή pisveng, που σημαίνει “αυτός που προηγείται”, ενώ έχουμε και τις λέξεις pazenek, pervend και pejevend, που έχουν την σημασία του κερατά, αυτού που τον απατά ο/η σύζυγος του ή αυτός που ωθεί την γυναίκα του στην πορνεία.
Τέρτσα η Ντάμα, πλήρωνε διαβόλου πεζεβέγκη
εγώ σου το’ πα στην αρχή, απόψε δεν σου φέγγει.
Γεώργιος Σουρής
Μια άλλη κοντινή επεξήγηση της λέξης πεζεβέγκης, που μας έρχεται από τα αρμένικα, είναι η λέξη bozavag, όπου boz είναι η πόρνη και avag ο αφέντης ή ο “μάστρος”!!
-Τι σκούζεις έτσι, ρε πεζεβέγκη;!…
Για να μαζωχτεί κόσμος;… Που θα μου πας ρε, θα στο πιω το αιματάκι σου!…
Μιχαήλ Μητσάκη
“Καυγάς”
Προτού κλείσω το κείμενο μου με το διάσημο τραγούδι του Μιχάλη Βιολάρη, “Τα ριάλια”, να αναφέρω πως στην Ελλάδα ο πεζεβέγκης είναι ο παλιάνθρωπος, το παλιοτόμαρο, ο άνθρωπος που θέλει να σου κάνει κακό, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν χρησιμοποιείται και με την έννοια του μαστρωπού.
Τα ριάλια
Αν είσαι κι αν δεν είσαι του δήμαρχου παιδί
του δήμαρχου παιδί, ω, ω
εγώ θα σε φιλήσω κι ας κάμω φυλακή
Τα ριάλια, ριάλια, ριάλια
τα σελίνια μονά και διπλά
τα μονόλιρα, πεντόλιρα και πού `ντα
ο πεζεβέγγης που τα `χει στην πούγγα, ω, ω
Εσύ `σαι ο καθρέφτης, το καθαρόν γυαλίν
το καθαρόν γυαλίν, ω, ω
που φέγγει στην Ευρώπην και στην Ανατολήν
Τα ριάλια…
Ίντα τραγούδιν να σου πω, μάνα μου να σ’ αρέσει
μάνα μου να σ’ αρέσει, ω, ω
που έχεις αγγελικόν κορμί και δαχτυλίδιν μέση
Τα ριάλια…
Στην σκάλα που ξεβαίνεις, να ξέβαινα κι εγιώ
να ξέβαινα κι εγιώ, ω, ω
και εις κάθε σκαλοπάτιν να σε γλυκοφιλώ
Τα ριάλια…
https://www.youtube.com/watch?v=Nh0qGQBXe-w
