Τούτη εν γενέκα μου τζαι τούτη εν καύκα μου

Σήμερα θα γράψουμε για την λέξη καύκος (α), μια λέξη που όταν ήμουν έφηβος την άκουγες σχεδόν καθημερινά στις συζητήσεις σε σχέση με τους σημερινούς νέους που δεν γνωρίζουν καν την σημασία της.

Ο καύκος(α), είναι ο γκόμενος, η εξωσυζυγική σχέση ή το αγόρι (κοπέλα) που έχεις δεσμό μαζί του αλλά όχι ο νόμιμος σύζυγος. Η λέξη προέρχεται, πιθανότατα (υπάρχουν και άλλες ετυμολογίες), από την αρχαία ελληνική λέξη καῦκος που είναι ένα είδος ποτηριού, η κούπα, αυτή που μοιάζει με τα σημερινά ποτήρια του κρασιού.

Η λέξη έχει πολλά παράγωγα όπως τον καυκωμένο ή καυκωμένη, αυτός που ήδη είχε δεσμό ή τον καυκολό(γ)ο, αυτόν που έκανε “κινήσεις” και μιλούσε σε γυναίκες για να “πιάσει σχέσεις” (δεσμό). Παρόμοια ερμηνεία με τον καυκολό(γ)ο είναι και η λέξη καυκώνει, εννοώντας αυτόν ή αυτή που προσπαθούσε να “πιάσει σχέσεις” με κάποιον(α).

Την εποχή που ήμουν έφηβος, την δεκαετία του 90’ δηλαδή, η λέξη καύκος ή καύκα, δεν είχε καλό άκουσμα. Εκείνη την εποχή, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία από εμάς, πιθανόν να σου έκαναν παρατήρηση στο άκουσμα αυτής της λέξης για τον λόγο ότι παλαιότερα η λέξη καύκα είχε περισσότερο την έννοια της εξωσυζυγικής σχέσης και όχι απλά την σχέση 2 νέων.

Η λέξη δεν χρησιμοποιείτο μόνο στην Κύπρο αλλά και στην Ελλάδα, πάλι με την ίδια ερμηνεία. Ο Γιώργος Σεφέρης, στο ποίημα του “Ο Δαίμων της Πορνείας”, όπου αντλεί στοιχεία από το Χρονικό του Λεόντιου Μαχαιρά για να αναφερθεί στην δολοφονία του βασιλιά της Κύπρου Πέτρου Α’ γράφει:

“Ήταν μωρός. Tουλάχιστο ας θυμούνταν

πως έσφαλε κι ο ρήγας έκανε το λιγωμένο

μα είχε στο πισωπόρτι και δυο καύχες

[…]

Έτσι, με το «μικρότερο κακό», βάδιζε η μοίρα

ως την αυγή τ’ Άγι’ Aντωνιού, μέρα Tετάρτη

που ήρθαν οι καβαλάρηδες και τον εσύραν

από της καύχας του την αγκαλιά και τον εσφάξαν”

Μια άλλη αναφορά της λέξης από την Ελλάδα, την βρίσκουμε σε μια από τις πολλές παραλλαγές του δημοτικού τραγουδιού της  Πενταγιώτισσας:

“Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά και στο Χρυσό κριάρια

και στης Μαρίας τη ποδιά σφάζονται παλληκάρια.

Κλείσε τα παραθύρια σου, σκέπασε τη φωτιά σου,

να μη φανεί ο ασίκης σου που έχεις στη ποδιά σου.

Τι ‘ν το κακό που έκαμες στο δόλιο το Θανάση;

Τον αδερφό της σκότωσε τον καύκο να μη χάσει !

Στον Κάρκαρο τον έριξε ο αγαπητικός της

και λέει πως τον έσπρωξε η αγάπη κι ο καημός της”.

Κλείνοντας να αναφερθώ σε μια πολλή τρελή ιστορία που διάβασα στο βιβλίο του κ. Νίκου Σαραντάκου, “Λέξεις που χάνονται”.

“Μπορεί να μην είναι αληθινό, αλλά απλώς ben trovato, λέγεται πάντως ότι στη δεκαετία του 1970, όταν έφτασαν από την Ελλάδα στην Κύπρο αντίτυπα της Δίκης του Κάφκα που είχε παραγγείλει ένα βιβλιοπωλείο, ο τελωνειακός υπάλληλος απαγόρευσε την εισαγωγή διότι βλέποντας στο εξώφυλλο «Κάφκα» σκέφτηκε την καύκα και νόμισε ότι είναι άσεμνο το περιεχόμενο!”

Άμα γουστάρεις, ακολούθησε το Περιθώριο στο Google News