Ο Norman Mailer τον είχε χαρακτηρίσει ως τον πιο γενναίο άνθρωπο στην Αμερική, οι κοντινοί του φίλοι έλεγαν πως ανέκαθεν και κατά κάποιον τρόπο ο ίδιος ήθελε να γίνει ένας rock star μύθος, γεγονός που είχε τη βάση του, μιας και ο ίδιος πίστευε βαθύτατα κι ακράδαντα πως το rock n roll άγγιζε περισσότερο τον κόσμο απ’ ό,τι η ποίηση. Ο Bob Dylan στην εφηβεία του ολημερίς κι ολονυχτίς διάβαζε ακατάπαυστα τα ποιήματά του και είχε πάντοτε μαζί ένα βιβλίο του, επηρεάστηκε καθοριστικά από τους στίχους του και στη συνέχεια όλοι ξέρουμε ποια ήταν η επιρροή του ίδιου του Dylan στη μουσική ιστορία. Πνευματικό παιδί του Walt Whitman και του William Blake, πολιτικοποιημένος, ανθρωπιστής, πειραματόζωο με δική του επιλογή, υποστηρικτής ψυχεδελικών ουσιών, αλλά πάνω απ’ όλα υπεύθυνος για το «Ουρλιαχτό», ένα από τα καλύτερα ποιήματα που γράφτηκαν ποτέ κι έγινε η σημαία μιας ολόκληρης γενιάς, εκείνης των Beat. Ένα ποίημα που θεωρήθηκε πορνογραφικό, έστειλε τον εκδότη του Lawrence Ferlinghetti στα δικαστήρια, δημιούργησε σάλο σε μια ολόκληρη χώρα και δίχως καμία υπερβολή έκανε τον Allen Ginsberg διάσημο κατά μήκος της Ηπείρου ακόμα και σε ανθρώπους που δεν είχαν διαβάσει ούτε καν έναν στίχο μέσα από την ωδή για τον Καρλ Σόλομον. Στις 3 Ιουνίου που μας πέρασε ο Allen Ginsberg, αν ζούσε, θα γινόταν 90 χρονών και ο σημερινός Ήχος της Μουσικής αποτίνει έναν φόρο τιμής στον σπουδαίο αυτό ποιητή, ρίχνοντας μια ματιά στη σχέση που είχε ο ίδιος με τη μουσική, την επίδρασή του σε πολλά συγκροτήματα και καλλιτέχνες, καθώς και στη δική του δισκογραφία.
«Που πήδηξαν από τη γέφυρα του Μπρούκλυν αυτό πράγματι συνέβη και χαθήκανε άγνωστοι και ξεχασμένοι στη φασματική ζάλη των παρόδων της Τσάιναταουν, κι ούτε τους κέρασαν μια μπύρα», γράφει ο Ginsberg σε μια στροφή του «Ουρλιαχτού», και ο ποιητής αναφέρεται σε υπαρκτό πρόσωπο και κατάσταση όπως και σε πολλές άλλες αναφορές που υπάρχουν μέσα στους στίχους του. Εδώ ο λόγος γίνεται για τον ποιητή, καρτουνίστα και ιδρυτή της μουσικής κολεκτίβας The Fugs, Tuli Kupferberg. Ο Kupferberg πράγματι πήδηξε από τη γέφυρα του Μπρούκλιν μόνο και μόνο για να δει τι θα συμβεί και περιμαζεύτηκε από ένα διερχόμενο ποταμόπλοιο, που τον οδήγησε στο τοπικό νοσοκομείο. Οι Fugs, από την άλλη, το 1965 ηχογράφησαν μια σχεδόν χιουμοριστική εκτέλεση του Howl κάτω από τον τίτλο I Saw the Best Minds of My Generation Rot. Τρία χρόνια αργότερα θα κυκλοφορήσουν το άλμπουμ τους Tenderness Junction και στην περιοδεία τους θα πάρουν μαζί τον Allen Ginsberg, όπου θα απαγγέλλει ή μάλλον θα ψάλλει καλύτερα στις συναυλίες, το Hare Krishna. Η σχέση των Fugs με τους beat ποιητές και γενικότερα με την ποίηση είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο από μόνο του.
Η συνάντηση με τον Dylan
Ο Dylan, αφού ξεκοκκάλισε τους στίχους του Ginsberg κι αφού ξεκίνησε τα πρώτα του δισκογραφικά βήματα, συνάντησε από κοντά τον αγαπημένο του ποιητή αναπτύσσοντας μια φιλία που διήρκεσε χρόνια. Την ίδια χρονιά που οι Fugs ηχογραφούσαν το «Ουρλιαχτό», ο Dylan κυκλοφορούσε το Bring it all back home και στο οπισθόφυλλο του βινυλίου βλέπουμε μια φωτογραφία του Ginsberg. Η συνεργασία τους θα πάρει τα πάνω της τη δεκαετία του ’70, όπου ο ποιητής θα συμμετάσχει ενεργά στην περιοδεία του τραγουδοποιού Rolling Thunder Revue (1975-76). Το 1971 ο Ginsberg θα ξεκινήσει μια σειρά ηχογραφήσεων, όπου στις περισσότερες ο Dylan τον συνοδεύει με κιθάρα, φυσαρμόνικα, πιάνο και backing vocals. Ποιήματα όπως τα Jimmy Berman Rag, September On Jessore Road, Vomit Express τραγουδιούνται από τον Ginsberg και ακομπανιάρονται από τον Dylan. Άλλωστε, όπως προείπαμε, ο Ginsberg αισθανόταν πως το rock είχε αντικαταστήσει την ποίηση. Μαζί θα βρεθούνε και στην ηχογράφηση ενός άλλου ποιητή και μουσικού. Ο Leonard Cohen το 1977 θα κυκλοφορήσει το πέμπτο άλμπουμ του Death of a Ladies’ Man με παραγωγό τον Phil Spector και μια πλειάδα μουσικών από πίσω του, όπως οι Dylan και Ginsberg, θα συνεισφέρουν με τις φωνές τους στο τραγούδι Don’t Go Home With Your Hard-on. Επιστροφή και πάλι στην αρχή των seventies. 1970 και ο Allen Ginsberg δισκογραφεί τα «Τραγούδια της Αθωότητας και της Πείρας» του William Blake σ’ ένα άλμπουμ που θα κυκλοφορήσει η Verve. Ο Ginsberg πίστευε πως ο Blake είχε γράψει τα συγκεκριμένα ποιήματα για να γίνουν τραγούδια και πως αν «σπούδαζε» τους στίχους και τον ρυθμό τους θα μπορούσε να καταλάβει πως θα τα τραγουδούσε ο ίδιος ο Blake. Το 1985 ο μουσικός παραγωγός Michael Minzer ιδρύει την Paris Records με σκοπό να κυκλοφορεί ηχογραφήσεις ποιημάτων επενδυμένες με μουσική. Στο ρεπερτόριό του, τέρατα των γραμμάτων και των στίχων που ξεκινούσαν από την beat σκηνή κι έφταναν μέχρι τον Edgar Allan Poe. Το ντεμπούτο της εταιρείας θα το κάνει ο Ginsberg στο Texas το φθινόπωρο του ’85 μαζί με μια συμφωνική ορχήστρα! Ο Minzer ρίχνει στον ποιητή την ιδέα για έναν δίσκο μελοποιημένης ποίησης και ο Ginsberg για να τεστάρει το πόσο σοβαρός είναι για την υλοποίησή του απαιτεί μια συμφωνική ορχήστρα των 13 μουσικών. Ο παραγωγός, αν και οικονομικά στριμωγμένος, του την παραδίδει και το άλμπουμ γίνεται πραγματικότητα παιγμένο ζωντανά κάπου σε μια σκηνή του Dallas.
Ένα από τα πιο πολιτικοποιημένα συγκροτήματα όλων των εποχών, οι Clash του Joe Strummer, θα μπουν στα στούντιο το 1980 για να ηχογραφήσουν το πιο εμπορικό τους άλμπουμ. Το 1982 θα ξεβγάλουν το Combat Rock, το οποίο περιέχει και τη μεγάλη τους επιτυχία Should I Stay or Should I Go. Σε εκείνον τον υπέροχο δίσκο ο Strummer θα καλέσει τον Ginsberg για να απαγγείλει ένα ποίημα ανοίγοντας το τραγούδι τους Ghetto Defendant, συνεχίζοντας παράλληλα την απαγγελία σε όλη τη διάρκεια του κομματιού. Οι Clash στην περιοδεία τους στην Αμερική συχνά πυκνά ανέβαζαν τον ποιητή στη σκηνή για να πουν όλοι μαζί το πολιτικό Ghetto Defendant, ενώ ο Ginsberg σαφώς επηρεασμένος μετέπειτα από την Punk σκηνή έβαλε στους στίχους του διάφορες φράσεις, όπως do the worm, slam dance, κ.ά.
Το 1987 ο Allen Ginsberg θα ταξιδέψει στην Ουγγαρία και θα ηχογραφήσει μαζί με τους Hobo (γνωστό συγκρότημα της χώρας) το άλμπουμ Uvoltes. Οι Hobo σε προηγούμενο δίσκο τους και με το όνομα Hobo Blues Band είχαν βάλει μουσική στο ποίημα Father Death Blues και ερμηνευόταν μεταφρασμένο στα ουγγρικά. Το Uvoltes -που στα ουγγρικά σημαίνει ουρλιαχτό- είναι μια 26λεπτη εκτέλεση ολόκληρου του ποιήματος, ενώ στον συγκεκριμένο δίσκο ο Ginsberg τραγουδά ο ίδιος τα ποιήματά του Gospel Noble Truths και Sickness Blues.
Στο Πέραμα και «Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας»
Πίσω και πάλι στον χρόνο και το 1961 ο Allen Ginsberg θα βρεθεί στην Αθήνα. Φίλοι θα τον πάνε σε μια ταβέρνα κάτω στο Πέραμα και απ’ το τζουκμπόξ θα παίξει ένα τραγούδι του Βαμβακάρη. Ο Αμερικανός ποιητής θα μείνει άφωνος και θα γράψει το ποίημα «Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας έγινε στο Πέραμα», που αξίζει να το παραθέσουμε ατόφιο.
Αν δεν ήταν η αφεντιά σου Κύριε Τζουκμπόξ
με την αλουμινένια κοιλιά σου που μουγκρίζει
και τα τριάντα δόντια σου να καταπίνουν τις βρώμικες δραχμές
και τα μάτια σου σε όλο τον κόσμο, φωτεινά μάτια, μωβ διαμάντια
και τον λευκό εγκέφαλό σου που περιστρέφεται με τους μαύρους
δίσκους του
σε κάθε μπαρ από τη Γιοκοχάμα μέχρι τον Πειραιά γνέφοντας με το
βλέμμα και ακτινοβολώντας κάθε Σαββατόβραδο
τι σιωπή θα ‘ταν αυτή, αντί για τ’ αγόρια που φωνάζουν και χορεύουν
όπου κι αν πάω–
Χαίρε Τζουκμπόξ του Περάματος, με τους συνοδούς τραγουδιστές
σου και τους νέους και τις πόρνες
και τις φωτεινές βεράντες, εκεί που τα παιδιά χοροπηδάνε με τη
σαματατζίδικη μουσική σου ζωηρά πάνω από τον μαύρο ωκεανό
είναι οι νέγρικες φωνές που ουρλιάζουν χίλια χρόνια πίσω σε ριγέ
παντελόνια, ροζ πουκάμισα, λουστρίνια στα λιγνά βρώμικα πόδια
τους
πάνινα παπούτσια και πράσινα πουλόβερ, χαλαρά κρεμασμένα
μπράτσα, μαλλιά, πόδια, γοφοί και μάτια!
Πηδάνε και χαίρονται αυτή την ώρα πάνω από τα οστά των Περσών–
γέρνοντας προς το φως με ερωτικά βήματα, νόστιμο χαζογελάκι και
δόντια νεανικά, και λουλούδια στ’ αυτιά–
Απόηχοι του Χάρλεμ στην Αθήνα! Χαιρετώ σε θλιμμένη Νέα Υόρκη!
Χαίρε σαματατζίδικη μουσική σε όποιο μέρος το τζουκμπόξ παίζει
ΠΟΛΥ ΔΥΝΑΤΑ
γιατί οι Μούσες ξεχύθηκαν στον κόσμο πάλι, με τις μεγάλες μαύρες
φωνές τους και τα μπουζουκομπλούζ
οι μούσες με τα μπόνγκος, τις κιθάρες, τ’ ακορντεόν και τα ηλεκτρικά
μικρόφωνα
Το τσα-τσα-τσα κάνει την Αβάνα ευτυχισμένη, το μάμπο ξεσηκώνει
το καθωσπρέπει Λονδίνο
Η λύρα και το φτηνό κλαρίνο προφητεύουν στους Δελφούς! Η Κρήτη
χαίρεται και πάλι!
Ο Παναγιώτης να χορεύει ζεϊμπέκικο μεθυσμένος, έχοντας πιει έναν
Κρατήρα, ο Γιώργης να χτυπάει τα τακούνια του και να κλωτσάει
το κεφάλι του Κέρβερου!
Το ντούμπι-ντούμπι βασιλεύει για πάντα στις ακτές! Μια δραχμή για
ένα Μπλακ Τζακ, μια δραχμή φέρνει την «Αχάριστη» και πάλι, το
«Γιατί-δε-με-θες»
Αποκαλυπτικό ροκ, «Άνοιξε την πόρτα, Ρίτσαρντ», «Σου κάνω μάγια»,
Τέλος της Ιστορίας Ραγκ!»
Ο «Βρετανός Μαγιακόφσκι» -όπως αποκάλεσε κάποτε ένας κριτικός τον ποιητή και συγγραφέα Adrian Mitchell- έγραψε κάποτε για τον Ginsberg πως: «Η ποίησή του είναι συγκλονιστικά ζωντανή όταν την ακούς από τα ίδια του τα χείλη. Οποιοσδήποτε συνομιλήσει μαζί του είτε είναι αστυνομικός είτε είναι μυστικιστής είτε οτιδήποτε άλλο, φαίνεται να επηρεάζεται από τη γαλήνη, τη διαίσθηση και τον αλύγιστο χαρακτήρα του. Τον έχουν κοροϊδέψει, φυλακίσει, απελάσει και πολλά άλλα ακόμη». Ο Allen Ginsberg ήταν ένας ποιητής που προσπαθούσε πάντα να πάει τον άνθρωπο μερικά σκαλιά πιο πάνω. Οτιδήποτε σημαντικό κι αν συνέβαινε ήταν πάντα εκεί κι αν δεν ήταν, σίγουρα θα το δημιουργούσε ο ίδιος. Οι τελευταίοι στίχοι δικοί του:
Βγάλτε τις κλειδαριές από τις πόρτες!
Βγάλτε τις πόρτες απ’ τους μεντεσέδες!
Σημ. Μια αντιπροσωπευτική ανθολογία του δισκογραφημένου Allen Ginsberg είναι η «Holy Soul Jelly Roll: Poems And Songs 1949-1993», που κυκλοφόρησε η Rhino rec. το 1994. Το απόσπασμα της στροφής του «Ουρλιαχτού» που χρησιμοποιήθηκε στο άρθρο είναι σε μετάφραση Άρη Μπερλή και μέσα από το βιβλίο, Άλλεν Γκίνσμπεργκ, Ποιήματα, εκδόσεις Συνέχεια, 1990.
Κείμενο του Γιάννη Ζελιαναίου που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ηδύφωνο
