Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι εγωιστές. Δεν έχουν συνείδηση του ίδιου τους του εγωισμού· είναι ο τρόπος ζωής τους. Κι αν κανείς έχει επίγνωση ότι είναι εγωιστής, το κρύβει πολύ προσεκτικά και προσαρμόζεται στο πρότυπο της κοινωνίας, το οποίο είναι στην ουσία εγωιστικό. Ο εγωιστικός νους είναι πολύ πανούργος. Είτε είναι σκληρά και ανοιχτά εγωιστικός είτε παίρνει διάφορες μορφές. Αν είσαι πολιτικός, ο εγωισμός σου αναζητά δύναμη, γόητρο και δημοτικότητα μέσα από την ταύτιση με κάποια ιδέα, με κάποια αποστολή και όλα αυτά πάντα −δήθεν− για το κοινό καλό. Αν είσαι δικτάτορας ο εγωισμός σου εκφράζεται με βάναυση κυριαρχία. Αν έχεις την τάση να είσαι θρήσκος, ο εγωισμός παίρνει τη μορφή της λατρείας, της αφοσίωσης, της προσκόλλησης σε μια πίστη, σε κάποιο δόγμα.
Ο εγωισμός βρίσκει επίσης την έκφρασή του και στην οικογένεια: ο πατέρας επιδιώκει να ικανοποιήσει το δικό του εγωισμό μέσα από τις εκδηλώσεις της ζωής του, το ίδιο και η μητέρα. Η φήμη, η ευημερία, η ωραία εξωτερική εμφάνιση δημιουργούν τη βάση γι’ αυτή τη μυστική έρπουσα κίνηση του «εγώ». Υπάρχει, επίσης, στην ιεραρχική δομή όλου του κλήρου, όσο κι αν διακηρύσσουν την αγάπη τους στο Θεό, που είναι φτιαγμένος «κατ’ εικόνα και ομοίωση» δική τους και όχι το αντίθετο.
Στη βιομηχανία, το αφεντικό και ο φτωχός υπάλληλος βρίσκονται και οι δύο μέσα σ’ αυτή την αίσθηση ηδονής του «εγώ», που απλώνεται και τους ναρκώνει. Ο μοναχός που έχει απαρνηθεί τα εγκόσμια μπορεί να περιπλανιέται σε όλη τη γη ή να μένει κλειδωμένος σ’ ένα μοναστήρι, αλλά δεν έχει εγκαταλείψει αυτή τη χωρίς τέλος κίνηση του «εγώ», γιατί μπορεί ν’ αλλάζει το όνομά του, να φοράει ράσα, να παίρνεις όρκους αγαμίας ή σιωπής, αλλά τον καίει το ίδιο του το ιδανικό, κάποια εικόνα του εαυτού του, ένα σύμβολο.
Το ίδιο συμβαίνει και με τους επιστήμονες, τους φιλοσόφους και τους καθηγητές στα πανεπιστήμια· μ’ εκείνους που κάνουν φιλανθρωπίες, τους άγιους, τους γκουρού, τους άντρες και τις γυναίκες που εργάζονται αδιάκοπα για τους φτωχούς: όλοι προσπαθούν να σβήσει το «εγώ» τους μέσα από τη δουλειά που κάνουν, αλλά κι η δουλειά που προσφέρουν είναι μέρος αυτού του «εγώ». Έχουν μεταφέρει τον εγωισμό τους σε ό,τι κάνουν. Αυτό ξεκινάει στην παιδική ηλικία και συνεχίζεται μέχρι τα γεράματα. Η αλαζονεία της γνώσης, η εξασκημένη ταπεινότητα του ηγέτη, η υποταγμένη σύζυγος και ο εξουσιαστικός σύζυγος, όλοι έχουν αυτή την αρρώστια. Το «εγώ» ταυτίζεται με το Κράτος, με ατέλειωτες ομάδες, με ατέλειωτες ιδέες και αιτίες, αλλά παραμένει αυτό που ήταν στην αρχή.
Οι άνθρωποι έχουν δοκιμάσει διάφορες πρακτικές, διάφορες μεθόδους, διαλογισμούς, για να ελευθερωθούν απ’ αυτό το κέντρο που προκαλεί τόσο πολλή δυστυχία και σύγχυση, αλλά αυτό, όπως η σκιά, δεν πιάνεται ποτέ. Βρίσκεται πάντα εκεί και ξεγλιστράει μέσα απ’ τα δάχτυλά σου, μέσα απ’ το νου σου. Μερικές φορές δυναμώνει ή αδυνατίζει, ανάλογα με τις περιστάσεις· εσείς το στριμώχνετε σ’ αυτή τη γωνιά κι εκείνο εμφανίζεται στην άλλη.
Απόσπασμα από το βιβλίο Εγώ χωρίς ΕΓΩ
Μετάφραση: Αν. Ανδρεοπούλου
Πίνακας: Molood Mazaheri
