Ο ηλεκτρισμός πρωτοεμφανίστηκε στο νησί μας το 1903, όταν η τότε αποικιακή Αγγλική Κυβέρνηση εγκατέστησε μια ηλεκτρογεννήτρια για τις ανάγκες του Αρμοστίου στην πρωτεύουσα. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που η Κύπρος απολάμβανε το αγαθό του ηλεκτρισμού. Μετά από λίγα χρόνια, εγκαταστάθηκε ακόμη μια, για τις ανάγκες του γενικού νοσοκομείου Λευκωσίας.
Η δημόσια διάθεση του ηλεκτρισμού ξεκίνησε δειλά – δειλά το 1912, όταν η Λεμεσός ίδρυσε την ηλεκτροφωτιστική εταιρεία Λεμεσού, με πρωτοβουλία των αδελφών Σταματίου, του Γεώργιου Γιαγκόπουλου και άλλων κατοίκων της πόλης. Μετά από αυτή ακολούθησε η ηλεκτρική εταιρεία Λευκωσίας, οι δημοτικές ηλεκτρικές επιχειρήσεις της Αμμοχώστου, Λάρνακας και Πάφου, η ηλεκτρική εταιρεία του Δημαρχείου της Κερύνειας και άλλες πολλές σε αγροτικά κέντρα όπως στο Λευκόνοικο, Πεδουλάς, Λεύκα, Παραλίμνι κ.ά.
Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 50’ υπήρχαν 28 επιχειρήσεις όπου εξυπηρετούσαν 6 πόλεις και 22 κωμοπόλεις ή χωριά. Οι περισσότερες απ’ αυτές ήταν δημοτικές ή κοινοτικές και παρείχαν ηλεκτρισμό σε καθορισμένα όρια αφού η τότε νομοθεσία απαγόρευε την ηλεκτροδότηση καταναλωτών εκτός των ορίων αυτών. Εδώ θα πρέπει να αναφέρω πως ο εξηλεκτρισμός της υπαίθρου ήταν σχεδόν ανύπαρχτος.
Τα βήματα για την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) ξεκίνησαν το 1946, όταν εδικοί εμπειρογνώμονες, που κλήθηκαν στην Κύπρο για χάρη της αποικιακής Αγγλικής Κυβέρνησης, κατέθεσαν την μελέτη τους για την δημιουργία του πρώτου ηλεκτροπαραγωγού σταθμού.
Ο τότε Κυβερνήτης του νησιού, ευχαριστημένος με την μελέτη τους, διόρισε μια πενταμελή ομάδα ώστε να υλοποίηση την πρόταση των εμπειρογνωμόνων. Η τοποθεσία που επιλέχθηκε από την πενταμελή ομάδα για την σύσταση του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού ήταν η Δεκέλεια.
Οι εργασίες για την πρώτη φάση των εργασιών ξεκίνησε στις 20 Μαρτίου 1950 και αποπερατώθηκαν στις 2 Φεβρουαρίου 1953 όπου και ο σταθμός τέθηκε σε λειτουργία. Οι υπόλοιπες φάσεις συνέχισαν αργότερα μέχρι η ολική δυναμικότητα του σταθμού φτάσει στα 84 ΜW
Ο ηλεκτροπαραγωγικός σταθμός της Δεκέλειας, πιθανός το μεγαλύτερο έργο μέχρι την τότε εποχή, ηλεκτροδοτούσε αρχικά την Λευκωσία, Λεμεσό, Αμμόχωστο, Λάρνακα, Κερύνεια και Μόρφου. Η Πάφος συνέχισε να εξασφαλίζει ηλεκτρισμό από την τοπική της μονάδα.
Στα πρώτα χρόνια ίδρυσης της ΑΗΚ ξεκίνησε και η μεγάλη προσπάθεια εξηλεκτρισμού του νησιού, έτσι έγιναν και οι πρώτες γραμμές μεταφοράς όπου θα ένωναν τις μεγάλες πόλεις με τον σταθμό, όπως η γραμμές Δεκέλειας-Λευκωσίας, Δεκέλειας-Λάρνακας, Λάρνακας-Λεμεσού κλπ.
Με την πάροδο του χρόνου ο εξηλεκτρισμός της Κύπρου προχώρησε κανονικά μέχρι που κάλυψε ολόκληρη το νησί. Για τις ανάγκες αυτού ιδρύθηκαν και άλλοι σταθμοί, ο δεύτερος σταθμός ήταν στο χωριό Μονή το 1966, ο τρίτος και πάλι στην Δεκέλεια το 1980 και ο τέταρτος στην περιοχή Βασιλικού το 1997.
* Οι φωτογραφίες είναι από τα blog του Φοίβου Σταυρίδη και Σωκράτη Τ. Αντωνιάδη
Stavie
October 4, 2018 at 11:07 am
Πολύ ωραία ιστορία. Δεν σκέφτηκα ποτέ να ψάξω για τον ηλεκτρισμό στην Ελλάδα, αλλά μου κίνησες την περιέργεια!
Chris.Pinturicchio
October 4, 2018 at 11:40 am
Ψάξε το! Θα εκπλαγείς από το τι μπορείς μα βρεις στα περιθώρια!
trimithiotis
October 5, 2018 at 3:57 pm
Reblogged this on Trimithiotis – Gerolakkos – Cyprus.
διονύσης μάνεσης
October 7, 2018 at 8:16 am
Από τέτοιες “μικρές ανακαλύψεις” συνειδητοποιείς μερικά πράγματα πολύ διδακτικά, όπως, π.χ, πόσους αιώνες, πόσα δισεκατομμύρια (λίγα λέω) ανθρώπων έζησαν χωρίς ηλεκτρισμό, δηλαδή μια τελείως, μα τελείως άλλη ζωή από τη δική μας ζωή, πόσο φρέσκα προϊόντα της Ιστορίας είμαστε κλπ.
Καλημέρα 🙂
Chris.Pinturicchio
October 8, 2018 at 1:38 pm
Ναι αυτό είναι μεγάλη αλήθεια. Θυμάμαι τον πατέρα μου, που είναι 75 ετών σήμερα, να μου λέει πόσο ενθουσιαζόταν που ήρθε το ρεύμα στο χωριό γιατί πλέον δεν χρειαζόταν να διαβάζει με την λάμπα του πετρελαίου την νύχτα!