Το χάνι ήταν ένα είδος πανδοχείου όπου πρόσφερε στέγη και τροφή σε περαστικούς ταξιδιώτες αλλά και στάβλισμα των ζώων τους. Η λέξη χάνι προέρχεται από την τουρκική λέξη han (πανδοχείο) που αυτή προέρχεται από την περσική λέξη xân (خان).
Στην Κύπρο υπήρχαν πολλά χάνια. Ένα εξ’ αυτών ήταν το Büyük Han (Μπουγιούκ Χαν ή Μεγάλο Χάνι) και βρισκόταν στην Λευκωσία. Χτίστηκε το 1572 από τους Οθωμανούς και αποτέλεσε ως φυλακή υπό Βρετανική διοίκηση. Το 1893 μετατράπηκε σε ξενώνα για άπορες οικογένειες ενώ σήμερα λειτουργά ως εκθεσιακός χώρος για έργα τέχνης. Ένα άλλο χάνι, όχι του βεληνεκούς του Büyük Han, ήταν το Kumarcilar Han (Κουμαρτσιλάρ Χαν – Πανδοχείο του Τζογαδόρου) όπου ανεγερθεί περίπου τον 17ον αιώνα, επίσης στην Λευκωσία. Ενημερωτικά ν’ αναφέρω και κάποια χάνια στην Πάφο όπως το χάνι του Ιμπραήμ, το χάνι του Εγγλεζάκη, το πάνω χάνι και το κάτω χάνι.
Το χάνι που γνωρίζει όλη η Κύπρος όμως, είναι το χάνι του Ππάντζιαρου (Λευκωσία), όπου απ’ αυτό προήλθε και η ομώνυμη φράση. Λόγω του ότι στα χάνια επικρατούσε πανικός και ακαταστασία έμεινε η έκφραση (παράδειγμα) “εν το χάνι του Ππάντζιαρου δαμέσα; Καθαρίστεν λίον γιατί εν χτιτζιόν (λερωμένα)”.
Χάνια υπήρχαν και στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες. Από τα πιο ξακουστά της Ελλάδας ήταν το χάνι του Εμίν Αγά αλλά και το χάνι της Γραβιάς όπου το 1821 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος νίκησε το στρατό του Ομέρ Βρυώνη.
Κλείνοντας να αναφέρω πως τα χάνια χρησιμοποιούνταν και ως σταθμοί για να ενημερώνονται οι περαστικοί ή να αφήσουν μήνυμα για κάποιον έμπορα που θα περνούσε τις επόμενες μέρες.
mariakat80
April 18, 2018 at 9:42 pm
Καλησπέρα και καλώς σε βρήκα
Τι υπέροχο και ενδιαφέρον blog. Μπράβο σου!!!!
Chris.Pinturicchio
April 19, 2018 at 7:07 am
Σ’ ευχαριστώ πολύ για τα όμορφα σου λόγια 🙂
trimithiotis
April 19, 2018 at 4:22 pm
Το χάνι του Ππάντζιαρου ήταν ο σταθμός των λαιωφορείων του Γερολάκκου μεχρι το 1963.
Chris.Pinturicchio
April 19, 2018 at 4:46 pm
Πολύ καλή πληροφορία κ. Τριμιθιώτη. Δεν το γνώριζα. Θα το προσθέσω στο κείμενο μου. Σ’ ευχαριστώ για το σχόλιο σου.
katinaki
April 22, 2018 at 2:09 pm
ποια είναι τα χάνια που εικονίζονται στις φωτογραφίες;
Chris.Pinturicchio
April 22, 2018 at 3:31 pm
Καλησπέρα katinaki. Η φωτογραφία η πρώτη είναι από χάνι στην Κορυτσά, η δεύτερη ασπρόμαυρη φωτογραφία είναι από χάνι στην Καλλιθέα. Οι φωτογραφίες με χρώματα είναι από χάνια στην Κύπρο. Συγκεκριμένα είναι τα 2 τούρκικα που αναφέρω στο κείμενο και το χάνι του Ιμπραήμ.
trimithiotis
April 25, 2020 at 2:02 pm
Το χάνι του ππάντζιαρου είναι στην οδό Πάφου και ήταν η στάση των λεωφορείων του χωριού μου. Ο κατεχόμενος Γερόλακκος.
Chris Pinturicchio
April 25, 2020 at 2:36 pm
Πολύ ωραία πληροφορία!