Η ταμπουτσιηά είναι ένα είδος κόσκινου που χρησιμοποιείτο σαν οικιακό εργαλείο από τους αγρότες σε παλαιότερες εποχές. Όπως όλα τα είδη κοσκίνων, είχε κυκλικό σχήμα, περίπου 40 με 60 εκατοστά διάμετρο, αλλά δεν είχε τρύπες στην βάση της σαν τα άλλα κόσκινα αφού δεν χρησιμοποιόταν για κοσκίνισμα αλλά για μεταφορά σιτηρών και άλλων ειδών. Η μια μεριά του τελάρου ήταν καλυμμένη με τεντωμένο δέρμα ζώου, συνήθως τραούλλου ή από λεπτή λαμαρίνα.
Η λέξη καστρίσιης, στην Κυπριακή γλώσσα, είναι ο κοκκινομάλλης και προέρχεται από τις λέξεις κάσια + θρίξ, όπου κάσια είναι ένα είδος κανέλας και θριξ η τρίχα. Μια άλλη ετυμολογία που βρήκα λέει για παραφθορά της λέξης δασύτριχος (δασυτρίσιης – καστρίσιης) που κατέληξε να σημαίνει τον κοκκινομάλλη.
Πέραν της συγκεκριμένης ερμηνείας, καστρίσιης είναι και ο καντηλανάφτης, ο νεωκόρος. Η λέξη προέρχεται από το βυζαντινό καστρίσιος που λεγόταν αυτός που κρατούσε τα ρούχα του δεσπότη στο κανίστρι (μεγάλο αβαθές καλάθι).
Ρε μα εν τέλεια σιόφτανος τούτος…
*σιόφτανος – σιος (νοσιός – σκιά) + φτανός – λεπτή σκιά – μεταφορικά ο ελαφρόμυαλος
Έγλεπε με το ποτό. Όι να γενείς τζαι εσού ππεκρής, σαν τον θκειό σου…
Bekri – τούρκικη λέξη – μεθύστακας
Το σημερινό μας κείμενο θα είναι για το παπουτσόσυκο, ένα φρούτο που μου αρέσει ιδιαίτερα και περιμένω πως και πως το καλοκαίρι για να το φάω!.
Το παπουτσόσυκο, αν και ευδοκιμεί ιδιαίτερα στις περιοχές μας (μεσογειακό κλίμα), μας έρχεται από πολύ μακριά. Συγκεκριμένα από το Μεξικό. Είναι το εθνικό φρούτο της χώρας τους και απεικονίζεται στην σημαία τους. Ο λόγος που βρίσκεται στην σημαία τους το φρούτο, έχει να κάνει με την μυθολογία τους. Σύμφωνα μ’ αυτήν, οι Θεοί διέταξαν τους Αζτέκους, να χτίσουν την πόλη τους εκεί που θα δουν ένα αετό, να σκοτώνει ένα φίδι, που θα βρίσκεται σε μια παπουτσοσυκιά! Εκτός του Μεξικού, το εθνόσημο της Μάλτας από το 1975 μέχρι το 1988 είχε μια παπουτσοσυκιά.
Μεν της το πεις γιόκκα μου τζαι να το κάμει τουτούκκη..
– düdük – τούρκικη λέξη που σημαίνει αυλός, φλογέρα, σφυρίζω
Στην Κύπρο έχουμε την έκφραση “πέρα βρέσιη (βρέχει) στην Καραμανιά σιηονίζει (χιονίζει)” και την λέμε για κάποιον που αδιαφορεί για κάτι ή δεν παίρνει χαμπάρι. Η έκφραση υπάρχει και στην Ελλάδα, με διαφορά πως αντί να λένε στην Καραμανιά χιονίζει λένε στην Καλαμαριά (περιοχή της Θεσσαλονίκης). Η φράση “στέκει” και χωρίς τις τοποθεσίες, δηλαδή να πεις απλά “πέρα βρέχει”.
Zoppo – ιταλική λέξη – κουτσός
ή
Copu – τούρκικη λέξη – ξυλαράκι από ροκανίδι
– Eννοούμε τον ανίκανο, άξεστο, αγράμματο
Κάμνετε μάνι – μάνι ρε, πέρκει σκολάσουμε γλήροα…
– μάνι – μάνι – από την ιταλική φράση “di mano a mano” που κυριολεκτικά σημαίνει χέρι με χέρι. Λέγεται για μια πράξη που με την πάροδο του χρόνο έχει σταδιακή αύξηση.
Η βάκλα κυριολεκτικά είναι το ραβδί και προέρχεται από την λατινική λέξη baculum. Εμείς στην Κύπρο λέμε βάκλα, κυρίως, την ουρά του προβάτου αλλά μπορείς να ακούσεις και για το πίσω μέρος της βράκας (τον κάβαλον) ή και για το καλάμι που έριχναν τα τεράτσια (χαρούπια).
Να επικεντρωθώ όμως στην βάκλα, την ουρά του προβάτου και να πω πως πλέον, πιθανώς, να μην υπάρχει πρόβατο με βάκλαν. Ο λόγος είναι γιατί παλαιότερα τα διασταύρωναν με άλλα πρόβατα, όπως το Χιώτικο πρόβατο, προκειμένου να αποφέρουν περισσότερο γάλα.